TRIẾT LÝ KIẾN TRÚC PHONG THUỶ Á ĐÔNG

 TRIẾT LÝ KIẾN TRÚC PHONG THUỶ Á ĐÔNG

“Kiến lập không gian sống – nuôi dưỡng linh khí con người”

I. NGUỒN GỐC TƯ TƯỞNG
Kiến trúc Phong Thuỷ Á Đông hình thành từ nền triết học cổ đại phương Đông – đặc biệt là hệ thống Dịch học – Âm Dương – Ngũ Hành.
Căn nguyên của nó không chỉ là việc xây dựng nhà cửa, mà là xây dựng môi trường sống hài hoà giữa Thiên – Địa – Nhân, nơi con người, tự nhiên và vũ trụ cùng cộng sinh trong một dòng khí thống nhất.

“Thiên nhân hợp nhất – Đạo đồng nhất khí.”
(Kinh Dịch)

Vì vậy, phong thuỷ không đơn thuần là một bộ môn dự đoán hay sắp đặt vật lý, mà là một triết lý sinh mệnh, xem không gian là sinh thể sống – nơi “Khí” vận hành, nuôi dưỡng và tương giao với con người.

II. TƯ DUY DUY TÂM – CỐT LÕI CỦA KIẾN TRÚC PHONG THUỶ
Khác với kiến trúc hiện đại phương Tây dựa trên duy vật biện chứng, kiến trúc phong thuỷ Á Đông dựa trên duy tâm luận, xem “Khí” là yếu tố nền tảng.
Khí (氣) là dòng năng lượng vận hành trong vạn vật.
Khi khí tụ thì sinh, khí tán thì tử.
Ngôi nhà – cũng như con người – có long mạch, huyệt vị, khí khẩu và trục sinh khí.

Ngôi nhà vì thế không phải là vật thể chết, mà là một cơ thể sống, có linh hồn riêng.
Con người và ngôi nhà cùng “hít thở” trong một trường khí chung – khi “nhân khí” và “trạch khí” đồng thuận, sẽ sinh ra vượng khí, phúc khí và tài khí.

III. NGUYÊN LÝ TRIẾT HỌC: ÂM DƯƠNG – NGŨ HÀNH – KHÍ – CỤC
Âm Dương:
Mọi không gian đều có phần “Âm” (tĩnh, nội, ẩn) và phần “Dương” (động, ngoại, hiển).
Bố cục phong thuỷ cân bằng âm dương để tạo nên sự ổn định và hài hoà trong trường khí.
Ngũ Hành:
Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ là năm trạng thái vận động của khí.
Trong kiến trúc, đó là ngôn ngữ vật liệu – màu sắc – hình khối – ánh sáng – hướng vị.
Ngũ hành sinh khắc là ngôn ngữ thiết kế của tự nhiên.
Khí:
“Khí gặp gió thì tán, gặp nước thì dừng.” (Quách Phác – Tang Thư).
Toàn bộ bố cục kiến trúc phong thuỷ là đạo tụ khí, để “tụ vượng khí – sinh nhân khí”.
Cục:
“Cục” là thế tổng thể vận hành của khí trong không gian.
Một ngôi nhà đẹp chưa chắc là “vượng cục”, vì có thể hình đẹp mà khí tán.
Kiến trúc phong thuỷ hướng tới “tụ khí sinh linh – linh khí dưỡng mệnh.”

IV. TRIẾT LÝ VỀ SỰ SỐNG TRONG KHÔNG GIAN
1. Nhà là thân thể thứ hai của con người
Cửa là miệng – nơi thu nạp khí.
Hành lang là huyết mạch – dẫn truyền năng lượng.
Trung cung là tâm – nơi giao hội của khí.
Giếng trời, cửa sổ là phế – giúp điều hoà hô hấp.
Bếp là vị – nơi sinh dưỡng năng lượng sống.

Mỗi ngôi nhà đều “sống – thở – cảm” cùng chủ nhân.
Khi chủ nhân mệt mỏi, trạch khí cũng trệ; khi trạch bệnh, người cũng sinh bệnh.

2. Từ “đẹp” sang “có linh khí”
Kiến trúc hiện đại nói “nhà có hồn” như một ẩn dụ thẩm mỹ.
Phong thuỷ Á Đông nói “nhà có linh khí” là một thực thể năng lượng có thật – được cảm nhận qua khí cảm, nhiệt cảm, hướng cảm và vận cảm.

3. Sự sống của cục
Một “cục” đúng pháp là cục có mạch sinh, không đứng yên mà chuyển động theo thời vận (Vận khí – Lưu niên – Phi tinh).
Khi kiến lập cục, người hành phong thuỷ dụng tâm mà hành, không dùng trí mà sắp đặt.
Đó là đạo dụng tâm – khai khí – dẫn mệnh.

V. TRIẾT LÝ VỀ “THIÊN – ĐỊA – NHÂN TAM TÀI”
Trong tư duy phong thuỷ, mọi công trình là kết quả giao hoà của ba tầng năng lượng:
Thiên khí: có ý nghĩa là năng lượng vũ trụ – thời vận – khí hậu. Mục tiêu thuận thiên – hợp vận
Địa khí: có ý nghĩa mạch đất – long mạch – hướng thủy. Mục tiêu tụ địa khí – sinh phúc khí
Nhân khí: có ý nghĩa ý thức – tâm đức – hành vi con người. Mục tiêu hợp tâm – thuận đạo – dưỡng khí.

Tam tài tương giao → sinh ra “Vượng trạch”, nơi người ở yên, tâm an, nghiệp thuận, khí sinh tài.

VI. TÂM LINH TRONG KIẾN TRÚC PHONG THUỶ
“Tâm linh” trong phong thuỷ không phải là tín ngưỡng huyền hoặc, mà là tâm thức của người thiết kế và người ở.
Thầy Vũ Giới nói:

“Tâm linh nghĩa là cái tâm của mình nó linh – nó hành thay vì trí hành.
Trí là thể vật chất, còn tâm là thể năng lượng.
Khi hành sai pháp, tâm suy – hồn tán.”

Người hành nghề phong thuỷ vì vậy không chỉ học lý, mà phải tu dưỡng tâm, vì “tâm thầy là gương phản chiếu của cục”.
Một cục được kiến lập sai pháp – dù đúng hình thức – cũng có thể gây nghịch khí, suy hồn và phá mệnh.

VII. TRIẾT LÝ ỨNG DỤNG TRONG THIẾT KẾ HIỆN ĐẠI
Phong thuỷ Á Đông không chống lại kiến trúc hiện đại.
Thực ra, nó là tầng sâu tinh thần mà kiến trúc hiện đại đang thiếu.
Sự kết hợp hài hoà giữa khoa học công năng (Tây) và đạo khí sinh mệnh (Đông) tạo nên xu hướng “Kiến trúc khí học” – Architecture of Qi.

Người kiến trúc sư Á Đông thời nay cần:
Hiểu nguyên lý khoa học và công năng hiện đại.
Nắm triết lý vận khí – âm dương – hướng trạch.
Dụng tâm hành pháp, lấy “khí” làm hồn, lấy “người” làm trung tâm.

VIII. KẾT LUẬN
Triết lý Kiến trúc Phong Thuỷ Á Đông là nghệ thuật kiến lập sự sống, không chỉ kiến tạo không gian để ở, mà là nơi linh khí được tụ, tâm khí được dưỡng, mệnh khí được thăng.

“Phong thuỷ là kiến trúc của Á Đông – nơi con người và vũ trụ cùng thở một dòng khí.”

Thầy Vũ Giới